De eerste publieke demonstratie van een computer in ons land
In het paviljoen van IBM op Expo ’58 kon het publiek zich voor de eerste keer vergapen aan een computer. Voor haast alle bezoekers betekende dat de eerste kennismaking met een computer.
De wonderwereld der rekenmachines en ordinatoren
“Hier treedt de bezoeker de wonderwereld der elektronische rekenmachines en ordinatoren binnen. De buitengewone snelheid, geheugencapaciteit en logisch vermogen van deze machines staan heden ten dage ten dienste van de mens op zijn weg naar de vooruitgang.“ las de bezoeker in 1958 in de officiële gids wanneer hij het paviljoen van IBM op Expo ’58 bezocht. Het paviljoen zelf verhuisde na de wereldtentoonstelling naar de Koning Leopoldlaan in Willebroek langs de A12 en is nu eigendom van Graafwerken Verbist
IBM demonstreerde zijn 305 RAMAC. De naam RAMAC staat voor Random Access Method of Accounting and Control. Dit was de eerste computer van IBM met een harde schijf. De “buitengewone geheugencapaciteit” bedroeg… 5Mb. In minder dan een seconde kon Ramac informatie op een van de vijftig draaiende schijven zoeken. Het gevaarte woog vier ton. De antwoorden werden door een elektronische typemachine naar keuze in een van tien mogelijke westerse talen afgedrukt.
Uit enkele getuigenissen blijkt de fascinatie voor de eerste computer. “Ik was 11 jaar toen we op schoolreis naar de Expo ‘58 gingen. In het paviljoen van IBM heb ik voor de eerste keer een 'computer' gezien.” vertelt Walter Deleu uit Kortrijk-Heule. Roger Duhamel uit Wevelgem herinnert zich: “Daar hebben we de eerste computer gezien, dat was een enorm indrukwekkende machine met allemaal toestellen en kasten naast elkaar, waar enorm veel wieltjes aan het ronddraaien waren. Dat is altijd maar compacter geworden tot de toestellen van vandaag.”
Radio-2 luisteraars konden onlangs stemmen over wat ze als de grootste maatschappelijke verandering sinds 1958 beschouwen. Op de shortlijst stond ondermeer de ontkerkelijking, vrouwenemancipatie, de computer in het dagelijkse leven, fileleed, mondige jongeren, exotische keuken. Ook de luisteraars kozen massaal voor de computer.
Gulden Sporenslag: burgers van VLAANDEREN verslaan DE Franse ridders
Expobezoeker Walter Deleu vertelt verder: “De verantwoordelijke van de stand vroeg ons een datum te geven. Ik antwoordde 11 juli 1302. Die man tikte dat in op een 'schrijfmachine' en prompt kwam het antwoord: Kortrijk Guldensporenslag – Vlamingen verslaan Frans leger. Oeps, ik dacht dat die Amerikaantjes dat niet zouden weten :-)”
De computer werkte dus met “Vraag en antwoord”. In een databank waren historische feiten van het jaar 4 voor Christus tot het jaar 1958 opgeslagen. Bezoekers noemden een datum en de computer drukte vervolgens een kaart uit met een historische gebeurtenis die op de gevraagde datum had plaats gevonden.
Op de tentoonstelling ‘Anno Expo’ in Mechelen kan je een virtueel bezoek brengen aan het Amerikaanse paviljoen. Met de computermuis kan je doorheen het paviljoen wandelen. Je ontdekt er een kleurentelevisie, enkele kunstwerken, drie bioscoopschermen waarop fragmenten uit speelfilms worden getoond en hoort er muziek van Frank Sinatra of Benny Goodman. Verder is het paviljoen leeg. Mogelijk kom je nog twee andere spelers tegen, maar die kan je niet aanspreken.
Tevergeefs zocht ik de RAMAC, want de stand van IBM was geen onderdeel van het Amerikaanse paviljoen, maar wel een apart paviljoen in de Belgische Sectie. Het is nochtans niet moeilijk zijn om deze machine te simuleren. De computer zoekt slechts informatie op in een eenvoudige tabel. Er was dus geen sprake van “intelligentie”. Anno 2008 zou de vraag wellicht aan een zoekmachine gesteld worden en komt het antwoord via internet. Wat natuurlijk nog steeds geen artificiële intelligentie is.
Informatiemachine
Geïnteresseerden konden bovendien de animatiefilm “The Information Machine” bekijken. Het verhaal vertelt hoe informatie bewaard en geanalyseerd werd van in de tijd van de holbewoners tot de jaren 1950 met de eerste elektronische computers. Dit was de eerste volledige animatiefilm van Charles (1907 – 1978) en Ray Eames (1912 – 1988). Dit Amerikaans echtpaar designers is bekend voor zijn industriële ontwerpen en meubelen. Daarnaast creëerden ze een reeks documentaires.
De Eames werkten regelmatig in opdracht van IBM. Voor de computerfabrikant ontwierpen ze de documentaire ‘Mathematics Peep Show’. Hun bekendste film is ‘Powers Of Ten’, waarin de machten van tien visueel heel aantrekkelijk worden geïllustreerd. Sommige wetenschapsmusea tonen deze film nog steeds.
In 1957, toen het echtpaar “The Information Machine” maakte, namen ze ook de “Do Nothing Machine” op. Deze documentaire gaat niet over computers, maar over een aluminium speeltje dat op zonne-energie werkt. De Do-Nothing Machine werd aangekondigd in de ‘Forecast collection’ van aluminiumproducent Alcoa.
Eerste computers in België
In 1958 waren er al enkele computers in ons land. De eerste computer werd begin jaren 50 door Bell in Antwerpen gebouwd en was operationeel in 1955.
The Information Machine
Regie: Charles en Ray Eames
Duur: 10 minuten
1957, zwart-wit
Animatie: John Whitney
Muziek: Elmer Bernstein
Verteller: Vic Perrin
Op youtube http://www.youtube.com/watch?v=DfFep2Er4xg
The Powers Of Ten
Regie: Charles en Ray Eames
The Do-Nothing Machine
Regie: Charles en Ray Eames
Anno Expo
21 juni – 14 september 2008
Lamot en Cultuurcentrum, Mechelen
Frank Beckers
Maak jouw eigen website met JouwWeb