Fysica van de toekomst: Het Leven in het jaar 2100

 

Natuurkundige Michio Kaku

Fysicus Michio Kaku heeft voor de BBC, Discovery Channel en Science Channel al heel wat documentaires over wetenschappen gemaakt. Daarnaast schrijft hij voor ondermeer ‘New Scientist Magazine’ en ‘Discover Magazine’. Daarvoor heeft hij honderden collega-wetenschappers geïnterviewd waaronder Marvin Minski (pionier Kunstmatige Intelligentie), uitvinder Ray Kurtzweil, bioloog Richard Dawkins, … Bovendien bezocht hij wereldwijd laboratoria, universiteiten en hightechbedrijven zoals het CERN en onderzoekscentra van de NASA en het Amerikaanse leger. In zijn nieuwe populairwetenschappelijke boek ‘Reis Naar De Toekomst’ beschrijft Michio Kaku de wetenschappelijke en technische ontwikkelingen die de volgende honderd jaar onze wereld zullen bepalen. Als vooraanstaand theoretisch natuurkundige – hij is gespecialiseerd in de snaartheorie – bekijkt hij alles door een positiefwetenschappelijke bril. Hij herhaalt steeds weer dat het kennis, wetenschappen en technologie zijn die de basis van de vooruitgang en onze welvaart vormen.

Wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen in de XXIste eeuw

In de eerste zes hoofdstukken komt telkens één domein aan bod: computerwetenschappen, kunstmatige intelligentie, geneeskunde, nanotechnologie, energie en ruimtevaart. De lezer merkt dat er een positieve wetenschapper aan het woord is. Michio Kaku schrijft vol enthousiasme over de nieuwe ontwikkelingen en ongekende mogelijkheden die hij overal in de wetenschappen en de technologie ziet opduiken. In de laatste drie hoofdstukken verandert de stijl en speculeert hij over de toekomst van de welvaart en van de ganse mensheid. In het laatste hoofdstuk beschrijft hij een dag uit het leven van een robotwetenschapper anno 2100. Zijn analyses van de economie, politiek, geschiedenis en de beschaving ogen origineel, maar zijn m.i. niet onbetwistbaar.

Naar een planetaire beschaving

Michio Kaku analyseert een beschaving aan de hand van de hoeveelheid energie die ze verbruikt. In navolging van de Russische astrofysicus Nikolaj Kardasjev spreekt hij over een planetaire beschaving (Type I: alle zonlicht dat op de planeet valt, wordt gebruikt), een stellaire beschaving (Type II: alle energie die haar ster uitstraalt, wordt gebruikt) of een galactische beschaving (Type III: de energie van miljarden sterren wordt gebruikt. Het Galactische Keizerrijk uit ‘Star Wars’ zou een Type III-beschaving zijn). Onze wereld staat op de drempel om een Type I-beschaving te worden. Een stellaire beschaving noemt hij op pagina 405 “onsterfelijk” want “Er is geen wetenschappelijk bekend verschijnsel dat een Type II-beschaving te gronde kan richten”. Maar enkele pagina’s later, waarschuwt hij dat een Type II-beschaving aan de stijgende entropie (lees vervuiling en opwarming) ten onder kan gaan. Daarom pleit hij voor een entropiezuinige toekomst. Carl Sagan stelde al voor om niet naar het energieverbruik, maar naar het informatieniveau van een beschaving te kijken om haar te typeren.

Technologische utopie

Michio Kaku toont zich een grote optimist. Zoals eerder gezegd, gelooft hij dat de wetenschap de motor van de vooruitgang is. Hij verwacht dan ook dat de meeste problemen (ziektes, veroudering, energietekort, milieuproblemen,…) technische oplossingen zullen krijgen. Daarmee is zijn positief verhaal een hele verademing tegenover alle onheilstijdingen die we regelmatig te horen krijgen. Telkens beschrijft hij wat we in de nabije toekomst tot 2030, in het midden van de eeuw van 2030 tot 2070 en op lange termijn van 2070 tot 2100 mogen verwachten. Zo zal kanker via nanotechnologie kunnen genezen worden. Genetische manipulatie verlengt de levensduur en laat toe om uitgestorven dieren weer tot leven te wekken. Kernfusie – en niet kernsplijting zoals in de huidige kerncentrales - zal het energievraagstuk oplossen. De mens zal terug naar de maan en naar Mars reizen. Helaas blijft ruimtevaart voorlopig te duur en zijn afstanden te groot om massaal mensen naar buitenaardse koloniën te laten emigreren. Verder kan hij zich voorstellen dat we binnen honderd jaar buitenaardse intelligentie zullen ontdekt hebben.

Op pagina 417 luidt het in de bewoording van Michio Kaku: “De wetenschap staat niet stil. Zoals eerder opgemerkt zullen we omstreeks het jaar 2100 net zo machtig zijn als de goden uit de mythologie die we ooit vereerden en vreesden. De computerrevolutie zou ons in staat moeten stellen om met onze geest de materie aan te sturen, de biotechnologie zou ons in staat moeten stellen om naar believen nieuw leven te scheppen en onze levensverwachting te verlengen, en de nanotechnologie zal ons mogelijk in staat stellen om voorwerpen van vorm te veranderen en mogelijk zelfs uit het niets op te roepen.”

Het dagelijkse leven in 2100

Het laatste hoofdstuk leest als een inleiding op een SF-verhaal. De dagelijkse wereld anno 2100 wordt beschreven. De nadruk ligt op wat er allemaal kan en niet op het verhaal (man werkt, man heeft date, man en vrouw beslissen om te trouwen en kinderen te krijgen). Enkele keren trok ik mijn wenkbrauwen op: in de eerste regels van zijn verhaal wordt de man op 1 januari wakker met een kater. Kanker kan genezen worden, maar een middeltje tegen katers bestaat nog niet! Even later, op zijn werk, verwelkomt zijn baas iedereen met “Heren”. De vrouwen zijn in 2100 blijkbaar nog steeds niet vertegenwoordigd in de hogere kaders. En wanneer het koppel besluit een kind te krijgen, vraagt de man “Molly, laat me eens de nieuwste lijst met genen zien die door de overheid is goedgekeurd.” Het computerprogramma Molly speelt de rol van zijn persoonlijke assistente en heeft hem eerder in het verhaal via internet met zijn toekomstige vrouw in contact gebracht.

Gezien zijn achtergrond, legt Michio Kaku de nadruk op wetenschappen en technologie. Cultuur (behalve sciencefiction!) wordt wat stiefmoederlijk behandeld. Enkel in de laatste hoofdstukken komt het niet-wetenschappelijke aan bod. Michio Kaku klaagt over het erbarmelijke peil van het Amerikaanse onderwijs. Hij eindigt dan weer wel met de wijze woorden van Mahatma Gandhi over ‘De Wortels Van Het Geweld’.

Verslaafd aan sciencefiction

Michio Kaku kent ook onze klassiekers. Het boek wemelt van de verwijzingen naar sciencefiction. In de inleiding heeft hij het al over “de profetische inzichten” van Jules Verne. Op pagina 2 schrijft hij: “De andere cruciale ervaring uit mijn kindertijd was het kijken naar tv-programma’s op zaterdagochtend, en dan vooral de Flash Gordon-serie met Buster Crabbe. Elke week zat ik aan het scherm gekluisterd. Als bij toverslag kwam ik terecht in een geheimzinnige wereld van monsters, buitenaardse wezens, ruimteschepen, laserzwaarden en onderzeese steden. Ik was compleet verslaafd. Het was de eerste keer dat ik te maken kreeg met de wereld van de toekomst. Mijn kinderlijke verwondering over hoe de wereld van de toekomst eruit zou zien, heb ik sindsdien altijd behouden.” Michio Kaku haalt boeken aan als ‘1984’ of ‘De Tijdmachine’ van H.G Wells, films als ‘Forbidden Planet’, ‘Terminator’, ‘2001. A Space Odyssey’,’The Matrix’, tv-series als ’Star Trek’ en ‘Buck Rogers’ en strips als ‘Superman’. Bovendien citeert hij Isaac Asimov, Ben Bova en andere SF-auteurs.

‘Reis naar de toekomst’ is zeer interessant voor wie geïnteresseerd is in de wetenschappen van morgen. En zijn niet alle SF-lezers dat? Herhaaldelijk dacht ik tijdens het lezen: “dit zou een interessante basis voor een SF-verhaal zijn”. Maar het boek blijft een non-fictiewerk dat een opsomming geeft van wat mogelijk ooit werkelijkheid kan zijn. Een beginnend SF-schrijver die voor harde sciencefiction kiest, moet dit boek zeker doornemen.

 

Michio Kaku: Reis naar de toekomst. Het Leven in het jaar 2100.

Physics Of The Future. How Science Will Shape Human Destiny And Our Daily Lives By The Year 2100 I Nieuw Amsterdam I 2011 I Paperback I 463 Blz. I 9789046811283 I Oscar ten Houten en Toon Dohmen

 

Michio Kaku
Hij werd in San Jose in 1947 geboren. Zijn ouders waren immigranten uit Japan. Hij is professor theoretische fysica en doet onderzoek naar de snaartheorie en de “theorie van alles”, die de vier fundamentele natuurkrachten probeert te verenigen.

Meer info:
mkaku.org/home/

Frank Beckers