Biënnale van Venetië 2013 kiest voor Encyclopedische Kunst

 

Biënnale van Venetië

 

De 'Biënnale van Venetië' is mogelijk de grootste kunstmanifestatie ter wereld over actuele kunst. De voormalige scheepswerven en militaire haven Arsenale en het park Il Giardini zijn de twee belangrijkste tentoonstellingssites. Een aantal tentoonstellingen van de Biënnale vinden in Palazzo's over het hele eiland verspreid plaats. De Biënnale biedt een uitgelezen kans om die gebouwen te bezoeken.

 

Het festival werd voor het eerst in 1895 georganiseerd. Dit jaar was het de eerste keer dat ik het evenement meemaakte. Het viel allemaal best mee. Ik zag meerdere interessante tentoonstellingen. Daarom hoop ik er later nog terug te keren om er volgende edities bij te wonen.

 

Eerder kon je in 'Cerberus Online' mijn artikel 'Kunst als Medium' lezen over de spirituele, religieuze kunst die in Venetië aanwezig was. Ik schreef wat uitgebreider over het 'Rode Boek' van de Zwitserse psycholoog Carl Gustav Jung. Dat religieuze aspect is natuurlijk maar één van de vele thema's. Er valt nog heel wat meer over de Biënnale te vertellen.

 

Vanzelfsprekend bekijk ik de tentoonstelling door de bril van Cerberus: ik zoek het fantastische, het surrealistische, het vreemde en het toekomstgerichte. De lezer weze gewaarschuwd: dit is maar een beperkte invalshoek en toont bijgevolg slechts een heel klein deel van de enorme rijkdom die in Venetië te zien is!

 

Encyclopedisch Paleis van de Wereld

 

De centrale tentoonstelling in de Arsenale opent met het 'Encyclopedische Paleis'. De Italiaan Marino Auriti (1891 – 1980) emigreerde in de jaren twintig van de vorige eeuw naar de VS. Als ware utopist droomde hij van een paleis waar alle kennis en alle grote uitvindingen “van het wiel tot de satelliet” bewaard zouden worden.

 

Het bleef echter bij een imaginair museum. Marino Auriti bouwde enkel een model van hout, glas en metaal. In gedachten had hij een gebouw van maar liefst zevenhonderd meter hoog voor ogen. Dat moest honderdzesendertig verdiepingen tellen. Daarmee zou het paleis het grootste gebouw van zijn tijd geweest zijn. Marino Auretti wilde zijn gebouw in Washington DC neerplanten. Helaas geraakte hij niet verder dan een maquette op schaal 1:200. Tegenwoordig huist het model in het 'American Folk Art Museum' in New York. Nu wordt de maquette op de Biënnale tentoongesteld. Het werk bevat panelen met teksten zoals: “Forgive the first time”, “Do not abuse generosity”,...

 

Massimiliano Gioni, curator van de Biënnale, heeft Marino Auretti's droom overgenomen voor de vijfenvijftigste biënnale. Het thema van de tentoonstelling is encyclopedische kunst. En daarmee staat het 'Encyclopedisch Paleis' nu symbool voor heel deze editie van de 'Biënnale van Venetië'.

 

Museum of Everything

 

Behoorlijk veel kunstwerken ogen heel serieus. Musea hebben vaak een probleem om jongeren enthousiast te maken. Lichtvoetiger gaat het eraan toe in het 'Museum of Everything'. Dit is een reizend museum met thuisbasis Londen. Eerder waren de medewerkers ervan aan het werk in 'Tate Modern' in Londen, in Parijs en in Moskou.

 

Het 'Museum of Everything' brengt onontdekte, toevallige kunstenaars – zeg maar art brut of outsiderkunst – in de belangstelling. In Venetië toonde het 'Museum of Everything' fresco's van autodidact Carlo Zinelli. Zijn naïeve tekeningen hangen verspreid in een tuin.

 

Steve Jobs in het theater van het geheugen

 

Ook bij de installaties van 'PATO-Men' ofwel 'PAlace Theatre Of Memory ENcyclopedic' van architect en kunstenaar Carlos Marreiros is de sfeer een stuk speelser. De kunstenaar uit Macao kiest niet voor een paleis van alle kennis, maar voor een theater van het geheugen. Steve Jobs treedt er als bordkartonnen figuur op naast Renaissancefilosoof Giulio Camillo en dieren uit de Ark van Noë. Het was de Italiaanse denker Giulio Camillo die over het theater van het geheugen filosofeerde.

 

Platonische lichamen

 

In de 'Biblioteca Nazionale Marciana' op het San Marcoplein loopt een tentoonstelling over 'Platonische Lichamen' van Lore Bert. Platonische lichamen zijn regelmatige veelvlakken. De Griekse filosoof Plato beschouwde deze wiskundige objecten als ideaal, als volmaakt, haast als goddelijk. Er zijn vijf dergelijke veelvlakken: tetraëder, hexaëder, octaëder, dodecaëder, icosaëder. De hexaëder ken je als kubus. De Duitse kunstenares zet ze voor de elementen Aarde, Water, Vuur, Lucht en Universum of Aether zoals de ouden zouden zeggen. Daarmee volgt ze een eeuwenoude traditie.

 

Wegens spiegeleffecten zijn de werken van Lore Bert helaas moeilijk te fotograferen. Ze staan in een bijzonder mooie zaal vol prachtige muurschilderingen opgesteld. Dit is de filosofische zaal of bibliotheek van het archeologisch museum.

 

Boomstronk Kreupelhout

 

Natuurlijk mag ik het paviljoen van ons land niet overslaan. Het Belgische paviljoen ligt tussen het gebouw van Nederland en dat van Spanje in. Vlaams beeldhouwster Berlinde De Bruyckere uit Gent werkte samen met J.M. Coetzee. De Zuid-Afrikaanse schrijver kreeg de Nobelprijs literatuur in 2003. De auteur gaf haar een ongepubliceerd kortverhaal en Berlinde De Bruyckere beeldhouwde een boomstronk. De samenwerking verliep via het uitwisselen van mails.

 

Met 'Kreupelhout' verwijst Berlinde De Bruyckere naar de pestheilige Sint-Sebastiaan, die stadspatoon van Venetië is. Het gevaarte vult op zijn eentje het paviljoen, dat schaars verlicht is. Het vraagt even tijd om het kunstwerk te zien én te lezen. De pijn en de wonden van de heilige zijn in de boomstronk terug te vinden. Na afloop van de Biënnale reist het werk naar het SMAK in Gent. Mogelijk heb je er al beelden van gezien in het tv-journaal of in de kranten. Het Belgische paviljoen krijgt dit jaar heel positieve besprekingen!

 

Magisch realisme

 

Met achtentachtig nationale paviljoenen en dan de centrale gebouwen in de Arsenale en de Giardini zijn er werken van meer dan honderd kunstenaars uit heel de wereld aanwezig. Zoals al gezegd, is er veel actuele en moderne kunst aanwezig. Hier en daar stoot de bezoeker toch ook op fantastiek. Ik voeg bovendien nog foto's toe van een aantal zuiver magisch-realistische werken die her en der op de Biënnale staan.

 

55ste BIENNALE VAN VENETIE

Il Palazzo Enciclopedico

1 juni – 24 november 2013

Arsenale, Giardini en andere locaties in Venetië

 

Meer info:

www.labiennale.org

www.musevery.com

 

Frank Beckers