Wetenschap en Fictie
Tussen wetenschap en fictie
“Men kan sciencefiction definiëren als de tak van de literatuur die zich bezig houdt met de antwoorden van de mens op de vooruitgang van de wetenschappen en de technologie,” schreef Isaac Asimov in 1954.
Tijdens het festival ‘Rijsel Fantastiek’ kon het publiek ook van pure sciencefiction genieten. In het treinstation hing er de UFO van Ross Lovegrove. In de tentoonstelling ‘Phantasia’ waren er de futuristische ruimtes ‘Untitled. The Tarkin Doctrine’ van Borre Saethre. In ‘La Ville Magique’ zag ik fragmenten uit de films ‘Metropolis’ van Fritz Lang en ‘L’homme à la Caméra’ van Dziga Vertov. In ‘Babel’ in het Paleis voor Schone Kunsten waren heel wat beelden van megasteden uit de toekomst te zien.
Bovendien was er de tentoonstelling ‘Science et Fiction’ in La Maison Folie Wazemmes. Aha, een expositie volledig aan ons genre gewijd! Benieuwd trok ik erheen. In de inkomhal werd de catalogus ‘Sciences et Science-Fiction’ verkocht. In 2011 bezocht ik in Parijs de uitgebreide, boeiende tentoonstelling ‘Science et Fiction: Aventures Croisées’ en kocht er die catalogus. Ik schreef achteraf voor Cerberus Online een lovend artikel over de tentoonstelling. Toen ik in Rijsel de eerste ruimte betrad, begreep ik dat ik me in dezelfde tentoonstelling bevond als indertijd in de Cité des Sciences in Parijs. Een beetje jammer, want veel liever zou ik een andere tentoonstelling over SF zien, met andere voorwerpen, een andere invalshoek of andere thema’s. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan, want het wetenschapspark van Parijs heeft immers een heel uitgebreide expo samengesteld die een ideale inleiding op SF bood. Zowat alle belangrijke thema’s kwamen er aan bod.
Na de SF: de fantasy
Weliswaar werd nu niet de volledige collectie getoond die wel in Parijs te zien was. Anderzijds werd de tentoonstelling uitgebreid met een blik op de wereld van ‘Krosmoz’, een online rollenspel dat door de firma Ankama in Roubaix ontwikkeld werd. Dit laatste onderdeel was goed om enkele foto’s te nemen, maar wanneer ik de uitleg over ‘Krosmoz’ las, ontdekte ik niet veel nieuws. De werelden, de mythologie, de godsdienst en de geschiedenissen die verzonnen worden, trekken allemaal op wat in andere fantasywerelden beschreven wordt. Ik denk bijvoorbeeld aan het “kosmische ei”, waar alles uit voortkomt. Genoeg kritiek. Als Jeroen Bosch of Salvador Dalí een kosmisch ei schilderen, klaag ik ook niet dat we dit al uit oudere teksten kennen. Een spel is bovendien in de eerste plaats bedoeld om te spelen. Dit heb ik niet gedaan, dus zal ik me ook niet uitlaten over de specifieke kwaliteiten van het spel.
Thema’s
Enkele thema’s van de tentoonstelling in Parijs waren samengenomen zodat er nog zeven van de oorspronkelijke twaalf onderwerpen overbleven,
aangevuld met de wereld van ‘Krozmoz’:
Rendez-vous op de Maan
Ruimetewandelingen
Verovering van het universum
Space Opera – de grote saga’s
Utopie of nachtmerrie
Robot: vriend of vijand?
Maatschappij in de maalstroom
Wanneer wetenschap fictie ontmoet
De curatoren wensen vooral de wederzijdse beïnvloeding van wetenschappen en SF te laten zien. De ondertitel van ‘Science et Fiction’ luidt niet voor niets ‘wanneer wetenschap fictie ontmoet’. SF-auteurs halen vanzelfsprekend vaak de mosterd bij de wetenschappen. Jules Verne, bijvoorbeeld, las wetenschappelijke tijdschriften en sprak met de wetenschappers van zijn tijd. Minder bekend is de invloed van SF op wetenschap en techniek. Veel wetenschappers lazen in hun jeugd SF. De vaders van de raket beamen dat ze hun dromen uit de romans van Jules Verne haalden. Idem voor de eerste generatie astronauten. Een ander voorbeeld is de term “cyberruimte”. Het woord komt uit het cyberpunkverhaal ‘Burning Chrome’ van de Amerikaanse schrijver William Gibson. De tijdlijn in de catalogus laat SF beginnen bij de astronoom Johannes Kepler. Rond 1609 schreef Kepler ‘Somnium’ (Latijn voor ‘Droom’), “dat als de eerste SF-tekst kan beschouwd worden”.
We zien op de tentoonstelling het storyboard van ‘Star Wars’, veel filmaffiches, heel wat maquettes en kostuums uit de bekende tv-reeksen en SF-films als ‘Star Trek’, ‘2001: A Space Odyssey’. Grote schermen tonen fragmenten uit de klassiekers: ‘De Apenplaneet’, ‘Blade Runner’, ‘The Matrix’, ‘Stargate’, ‘Apollo 13’, ‘Mars Attacks!’ Er liggen tientallen boeken, waaronder oude exemplaren van protosciencefiction. Van ‘Frankenstein’ van Mary Shelley over H.G. Wells’ ‘The Invisible Man’ tot manga’s als ‘Akira’ van Katsuhiro Otomo. Ouder speelgoed, robotten voor groot en klein en merchandising voor SF-reeksen in de vitrines roepen jeugdherinneringen op.
Veel materiaal komt uit de collectie van de Franse verzamelaars ScienceFictionArchives.com. Ook de robottentoonstelling ‘Et l’Homme… Créa Le Robot’ in Parijs putte rijkelijk uit de schatkamers van deze vereniging. De oude boeken werden door de Franse Nationale Bibliotheek uitgeleend.
Film
Een trimester lang stond het programma van het Maison Folie Wazemmes in het teken van SF. In hun brochure noteerde ik een kortfilmprogramma op 10 januari 2013 met onder andere ‘Yuri Lennon’s Landing On Alpha 46’ van de Zwitser Anthony Youardoux. Twee jaar geleden zag ik deze film op de openingsavond van ‘Offscreen 2011’ in Brussel. Verder werden er workshops, een vierdaags ‘Ankama Fan Fest’ over hun online rollenspel en zelfs ‘futuristische rock’ met ‘Math Robot’ van Margaret Catcher georganiseerd.
Reizende tentoonstelling?
De objecten kwamen helaas in de schaars belichte ruimtes in het Rijselse kunstencentrum La Maison Folie Wazemmes minder goed tot hun recht dan in de Cité des Sciences. Toch blijft het een interessante tentoonstelling en een degelijke inleiding tot ons genre. Omdat ik de tentoonstelling nu al twee keren gezien heb, verwacht ik dat er ooit nog wel een derde keer zal volgen. Mocht de reizende tentoonstelling in de buurt komen, aarzel dan niet om erheen te gaan en neem iedereen mee, die iets over SF wil zien of bijleren.
SCIENCE ET FICTION
5 oktober 2012 – 13 januari 2013
Maison Folie Wazemmes
70 rue des Sarrazins, 59000 Lille
SCIENCE ET FICTION: AVENTURES CROISéES
Cité des Sciences et de l’Industrie
Parc de la Villette, Parijs
Tot 3 juli 2011
SCIENCES ET SCIENCE-FICTION
Catalogus. Meerdere auteurs
2010 / 234 pagina’s
Editions La Martinière
Meer info:
www.fantastic2012.com
www.mfwazemmes-lille.fr
www.cite-sciences.fr/
Frank Beckers
Maak jouw eigen website met JouwWeb